بیانیه داوری در فصلنامه جغرافیا و آینده‌پژوهی منطقه‌ای
(وحدت رویه، قضاوت منصفانه، انتقاد سازنده)
اصول اخلاقی داوری: با توجه به گسترش فرهنگ تحقیق و ارایه نتایج کارهای پژوهشی محققان به مجلات علمی پژوهـشی برای ارزیابی و چاپ، ضرورت ایجاد وحدت رویه در داوری مقالات و رعایت اخلاق داوری اجتناب ناپذیر شده است. طبیعی است که سرنوشت تحقیقات بسیاری از اعضای هیئت علمی به نوعی با نحوه داوری و قضاوت داوران مجلات گـره خورده است. ضمن تأکید بر اینکه امر قضا و داوری در کلیه شئون دارای اهمیت و حساسیت خاصی است، شایسته است کلیه داوران محترم در جایگاه قضاوت علمی، تعمق بیشتری روی محتوای مقالات نموده و فارغ از ارزیابی جزئیات نوشتاری و ساختاری، شاکله کلی مقاله را به عنوان یک اثر علمی تاثیرگذار بر حوزه «آمایش سرزمین، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و آینده پژوهی» مورد ارزیابی قرار دهند.
هیات تحریریه محترم فصلنامه جغرافیا و آینده‌پژوهی منطقه‌ای، برای قضاوت منصفانه در مورد مقالات ارسال شده، نیاز به نظر دقیق و کارشناسانه داوران دارند. یـک داور ایـده ال بـه منظور ارتقاء کیفیـت مقـالات شایسته است ضمن مطالعه دقیق و عمیق مقاله، سـؤالات سـازنده ای از نویـسنده بپرسـد و بـا ارایـه نظـرات خـود از چـاپ مقـالات بـی کیفیـت و فاقد ارزش علمی جلوگیری نماید. بی شک نقش داوران در یک مجله بسیار حساس و اساسی است و اساساً داوران دو نقش مهم بر عهده دارند:
بیشتر داوران توانایی خوبی برای ارایه نقش نخست خود دارند ولی لازم است برای بهبـود نقـش دوم بعنوان نقش سـازنده در ارتقـاء کیفی مقـاله ها، توانمنـدتر مداخله نمایند. در حقیقت یک داور نقش یک مشاور خوب را برای نویسندگان ایفا می کند و به عبارت دیگـر شایسته اسـت داور محترم هـر آنچـه که توسـط مؤلف دیده نشده را ببیند و به او گوشزد نماید. بنابراین یک داور می تواند به اندازه یک محقق همکار، یا یک استاد راهنما و مشاور و یا حتی یک منتقد دلسوز کمک کننده نویسندگان باشد.
قوانین Sense Common (حس مشترک) در امور قضاوت یک اصل عرفی برای داوران دارد. این اصل به این معنی است که "داوران به گونه ای داوری کنند که تمایل دارند مورد داوری قرار بگیرند"، به عنـوان نمونـه همانگونه که داوران تمایل دارند با احترام با آنها برخورد گردد، آنها نیز محترمانه با یک مقاله و نویسندگان برخورد نمایند.
دلایل پذیرش یا رد مقالات: دلایل زیادی برای رد یا قبول مقالات وجود دارد. بهتر است برای وحدت رویه و قضاوت منصفانه، مروری براین دلایل داشته باشیم که مـی توانـد هـم برای داوران و هم برای نویسندگان جوان مفید باشد. معمولاً دلایل پذیرش یک مقاله عبارتند از مرتبط بودن مقاله با رسالت و ماموریت مجله، مساله شناسی خوب نویسندگان، تسلسل مساله شناسی، هدف، روش شناسی و یافته ها با استنتاج نهایی مقاله، استفاده از منابع علمی جدید بین المللی و سایر ویژگیهایی که می تواند برای داوران جذاب و هیجان انگیز باشد. از سوی دیگر دلایل رایجی که باعث رد مقالات میشود معمولاً مقالاتی است که آمار و اطلاعات ناقص و غیر روزآمدی دارند، پیشینه تحقیق مورد قبولی ارائه نداده اند، از ابزارهای نامناسب اندازه گیری و تحلیل داده ها استفاده کرده اند و استنتاجهای بی مورد از یافته ها ارائه داده اند و یا به نوعی مقاله رویکرد ترویجی و کاربردی دارد و از رویکرد پژوهشی و حرکت در مرزهای دانش برای تولید علم فاصله گرفته است. این نوع مقالات اگرچه ارزشمند هستند ولی برای چاپ در مجلات علمی مناسب نمی باشند.
برخورد سیستماتیک به داوری مقاله : اولین سئوالی که لازم است داور به آن پاسخ دهد این است که آیا این مقاله با مجله مورد نظر سنخیت دارد یـا نـه؟ لازم اسـت کـه مدیران مجلـه نیز ضمن غربالگری مقالات دریافت شده، مقالات مرتبط با رسالت و ماموریت مجله را در اختیار داوران قرار دهند. سوگیری مثبت (چاپ غیر منصفانه مقالـه) و یا منفی (رد غیر منصفانه مقاله) یک مساله مهم در داوری مقالات است برای همین شیوه داوری کاملا محرمانه دو سو کور به اجرا گذاشته میشود. مسئله دیگر این است که داوران از نظر علمی احاطه کافی بر موضوع مقاله ارسال شده برای داوری داشته باشند. یک داوری خـوب مـستلزم آگـاهی و تـسلط لازم بر موضوع علمی مورد نظراست .اگر داوری موضوع مقاله را خارج از حیطه کاری و تجربی خود میدانید بدون تعارف برای رعایت حقوق نویسندگان از داوری مقاله انصراف بدهید این کار عین روح اخلاق داوری است و این فرصت را به نویسندگان بدهید تا نتیجه تحقیقات آنها توسط داوران تخصصی دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد. واقعیت این است که برای خوانـدن مقاله توسط داوران نمیتوان راههای خاصی را توصیه کرد و هیچ روش روشن و صریحی وجود ندارد هر کدام ازداوران برای انجام ایـن کـار روش منحـصربه فردی دارند. تعدادی از آنها ترجیح می دهند که مرور سریع و سطحی بر مقاله داشته باشند که پسندیده نیست و خارج از اخلاق علمی و اخلاق داوری است. پیشنهاد می شود داوران طبق استاندارد حداقل 2 ساعت برای داوری یک مقاله زمان تخصیص دهند.
لینک عضویت داوران در سایت Publons